W Brzegu działa grupa entuzjastów, dla których fale radiowe to coś więcej niż tylko sposób na przekaz informacji – to pasja, styl życia i misja. Brzeski Klub Łączności Polskiego Związku Krótkofalowców – SP6PCB – zrzesza ludzi o otwartych umysłach i różnorodnych zainteresowaniach, których łączy jedno: krótkofalarstwo. Choć brzmi niepozornie, to niezwykle szerokie hobby, które łączy nowoczesną technikę, elektronikę, informatykę, geografię, języki obce, a także gotowość do niesienia pomocy w sytuacjach kryzysowych.
Krótkofalarstwo to nie tylko rozmowy przez radio. To także:budowa i eksperymenty z antenami, konstruowanie i modernizacja transceiverów, działania terenowe w ramach SOTA (Summits On The Air) i POTA (Parks On The Air), udział w zawodach krótkofalarskich, łączności przez satelity i odbiór sygnałów z ISS, edukacja: elektronika, radiotechnika, propagacja fal, język angielski, szkolenia operatorskie i działalność ratunkowa.
Dzięki tej pasji uczymy się pracy zespołowej, rozwijamy kreatywność i zdobywamy wiedzę, która przydaje się w życiu codziennym i zawodowym. Co ważne – krótkofalarstwo łączy pokolenia: w klubie spotykają się uczniowie, studenci, zawodowcy i seniorzy.
Początki Radia – od eksperymentów do wynalazku
Początki radiofonii sięgają XIX wieku, kiedy to James Clerk Maxwell i Heinrich Hertz prowadzili eksperymenty z falami radiowymi. Maxwell, szkocki fizyk i matematyk, w 1864 roku opublikował swoje prace na temat teorii elektromagnetyzmu, w których przewidywał istnienie fal radiowych. Jego teorie były później potwierdzone przez Hertza, który w 1887 roku wykonał serię eksperymentów, demonstrujących istnienie fal radiowych.
Hertz wykorzystał urządzenie zwane oscylatorem, aby wygenerować fale radiowe, a następnie wykazał, że mogą one być odbierane za pomocą detektora. Jego eksperymenty udowodniły, że fale radiowe mogą być emitowane i odbierane, co stanowiło fundament dla rozwoju radiofonii. Odkrycia Maxwella i Hertza miały ogromny wpływ na rozwój radiofonii, ponieważ umożliwiły stworzenie urządzeń, które mogły emitować i odbierać fale radiowe. Te odkrycia były kluczowe dla późniejszych wynalazków, takich jak radio, które zmieniło sposób komunikacji na świecie.
Guglielmo Marconi (1874–1937) – ojciec radia
Guglielmo Marconi, włoski inżynier i fizyk, urodził się 25 kwietnia 1874 roku w Bologni we Włoszech. W wieku 20 lat zainteresował się falami radiowymi i rozpoczął eksperymenty w swoim domu w Pontecchio. Od starego, praktycznie ślepego telegrafisty nauczył się alfabetu Morse’a. Marconi był zafascynowany możliwościami przekazywania sygnałów bezprzewodowych i postanowił kontynuować badania w tej dziedzinie. W 1895 roku zbudował swój pierwszy system radiowy, który umożliwiał przesyłanie sygnałów na odległość około 2 kilometrów.
W 1899 roku Marconi przeprowadził pierwszą transmisję radiową między Włochami a Francją, co było ogromnym sukcesem i przyniosło mu międzynarodowe uznanie. W 1901 roku Marconi dokonał kolejnego przełomu, przesyłając sygnał radiowy przez Atlantyk, z Poldhu w Kornwalii do St. John’s na Nowej Fundlandii. Ten sukces otworzył drogę do rozwoju globalnej komunikacji radiowej. Marconi kontynuował swoje badania i eksperymenty, co doprowadziło do powstania pierwszych komercyjnych systemów radiowych. W 1909 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za swoje osiągnięcia w radiofonii.
Nikola Tesla (1856–1943) – odwieczny rywal Marconiego
Nikola Tesla, chorwacki inżynier i fizyk, był jednym z najważniejszych rywali Guglielmo Marconiego w dziedzinie radiofonii. Tesla urodził się w 1856 roku w Smiljan, w ówczesnej Austro-Węgrzech, a zmarł w 1943 roku w Nowym Jorku. Był on pionierem w badaniach nad falami radiowymi i elektromagnetyzmem. Jego prace nad systemami przekazywania energii elektrycznej bezprzewodowo były pionierskie i miały znaczny wpływ na rozwój radiofonii.
Tesla prowadził eksperymenty z falami radiowymi już w latach 80. XIX wieku, a w 1893 roku zaprezentował swoje wyniki na konferencji w Chicago. Wynalazł on także urządzenie do przekazywania energii elektrycznej bezprzewodowo, które nazwał „Tesla coil”. W 1897 roku Tesla otrzymał patent na swoją metodę przekazywania sygnałów radiowych. Mimo to, jego prace były często pomijane, a Marconi otrzymał większość uwagi i uznania za swoje osiągnięcia w radiofonii. Rywalizacja między Teslą a Marconim była intensywna, a obaj naukowcy starali się otrzymać prymat w dziedzinie radiofonii.
Aleksandr Popow (1859–1906) – rosyjski pionier radiowy
Popow zaprezentował swój pierwszy odbiornik radiowy 7 maja 1895, co zostało odnotowane w prasie popularnej („Biuletyn Kronsztadzki” z 12 maja 1895). Dzień ten uznawany był w ZSRR za dzień narodzin radia. Sam Popow za wynalazcę radia się nie uważał. Jego prace były wcześniejsze od prac Marconiego, ale późniejsze od prac Tesli i Lodge’a.
W czasie Kongresu Rosyjskich Inżynierów Elektryków w 1900 roku powiedział: „[…] nadawanie i odbieranie sygnałów przez Marconiego za pomocą oscylacji elektrycznych nie jest niczym nowym. W Ameryce sławny inżynier Nikola Tesla przeprowadził identyczne eksperymenty w 1893 roku.”
Dopiero 18 grudnia 1897 r. Popowowi udało się przesłać bezprzewodowo telegram ze słowami „Heinrich Hertz”. Odbiornik znajdował się w laboratorium fizyki, a nadajnik w budynkach laboratorium chemii odległych od siebie o 250 m.
Telegraf bezprzewodowy – początki zastosowań praktycznych
W 1897 r. Popow nawiązywał łączność na odległość nie większą niż kilkaset metrów. Trzy lata później urządzeniom skonstruowanym przez niego udało się osiągnąć zasięg 44 km. W 1900 roku, w sytuacjach kryzysowych – m.in. podczas akcji ratunkowej rosyjskiej marynarki wojennej – jego urządzenia umożliwiły skuteczną komunikację. Był to pierwszy w historii przypadek wykorzystania łączności radiowej w akcji ratunkowej na morzu.
Były to początki łączności bezprzewodowej, w której wykorzystywano alfabet Morse’a (CW – ciągła fala, czyli „continuous wave”).
Od pionierskich eksperymentów Maxwella, Hertza, Tesli, Marconiego i Popowa, aż po współczesnych krótkofalowców – historia radia to nieustanny rozwój myśli technicznej i potrzeby komunikacji. Dziś, dzięki pracy i zaangażowaniu pasjonatów zrzeszonych w takich organizacjach jak Brzeski Klub Łączności SP6PCB, tradycje te są kontynuowane. To dowód, że krótkofalarstwo – mimo swojej długiej historii – pozostaje nowoczesnym, dynamicznym i wartościowym hobby, które nie tylko bawi, ale i uczy, inspiruje, a czasem – ratuje życie.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do odwiedzenia naszego klubu i rozpoczęcia własnej radiowej przygody!
Jurek SP6SOX
Przeczytaj też: Brzeski Klub Łączności PZK SP6PCB. 27 lat później – refleksje i wyzwania
