Ciepło systemowe to jedna z podstawowych usług komunalnych, której koszty ponoszą wszyscy mieszkańcy korzystający z miejskich lub lokalnych sieci ciepłowniczych. Choć finalne rachunki za ogrzewanie trafiają do właścicieli mieszkań, to ich wysokość jest wypadkową kilku czynników – w tym decyzji regulatora rynku (URE), polityki taryfowej dostawcy ciepła, a także metod naliczania zaliczek przez zarządców wspólnot.
Ceny ciepła – kto i jak je ustala?
Ceny ciepła są regulowane. Oznacza to, że dostawcy nie mogą samodzielnie wprowadzać dowolnych zmian w taryfach. Nad prawidłowym kształtowaniem cen czuwa Urząd Regulacji Energetyki (URE). To organ państwowy, który nadzoruje przedsiębiorstwa energetyczne i zatwierdza taryfy.
Proces ustalania cen wygląda następująco:
1. Przedsiębiorstwo energetyczne (dostawca ciepła) przygotowuje propozycję taryfy, opartą m.in. na: kosztach produkcji i przesyłu ciepła, aktualnych cen paliw, kosztach emisji CO₂ czy inflacji i innych czynników gospodarczych.
2. Taryfa trafia do URE, który analizuje jej zasadność – czy koszty są realne, czy nie dochodzi do nieuzasadnionego wzrostu marż i czy firma nie przerzuca nieefektywności na odbiorców.
3. Po zatwierdzeniu przez URE, taryfa staje się wiążąca i obowiązuje przez określony czas – zazwyczaj rok.
Taryfy mogą być zmieniane kilka razy do roku, zwłaszcza w niestabilnych warunkach rynkowych (np. gwałtowne zmiany cen gazu, kosztów emisji CO₂, itp.). Ostateczna cena zależy m.in. od: rodzaju paliwa, technologii wytwarzania, kosztów przesyłu i strat w sieci, poziomu inwestycji i modernizacji sieci oraz opłat środowiskowych.
4. Aktualna taryfa nr 16/2024 Brzeskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej jest dostępna na stronie internetowej Spółki.
Zaliczki we wspólnotach mieszkaniowych – jak są ustalane?
Chociaż ceny ciepła są regulowane przez URE, to sposób ich rozliczania w praktyce w dużej mierze zależy od wspólnot mieszkaniowych oraz ich zarządców. We wspólnotach właściciele lokali pokrywają koszty ciepła w formie miesięcznych zaliczek, które są rozliczane po zakończeniu sezonu grzewczego.
Zaliczki ustalane są na podstawie:
1. Taryfy zatwierdzonej przez URE – to bazowa cena zakupu jednostki energii cieplnej (GJ) przez wspólnotę od dostawcy.
2. Zużycia ciepła w poprzednich latach – zarządcy analizują dane historyczne z ostatnich sezonów i na tej podstawie prognozują potrzebną ilość energii.
3. Rezerw na wzrost cen – ponieważ taryfy mogą się zmieniać w ciągu roku, zarządcy często przewidują możliwe podwyżki i zabezpieczają się poprzez nieco wyższe zaliczki.
4. Struktury rozliczania – czy wspólnota korzysta z podzielników ciepła, ciepłomierzy lokalowych, czy rozlicza koszty według powierzchni użytkowej.
Zaliczki są ustalane przez zarząd wspólnoty lub zarządcę nieruchomości i zatwierdzane na zebraniu właścicieli lokali. Najczęściej aktualizacja zaliczek następuje raz w roku – zwykle przed rozpoczęciem sezonu grzewczego.
Zaliczki a taryfy – gdzie może powstać rozdźwięk?
Chociaż taryfa URE wskazuje konkretną cenę energii cieplnej, nie oznacza to automatycznie, że mieszkańcy zapłacą tyle samo. Różnice mogą wynikać z: nieefektywnego zarządzania instalacją grzewczą (duże straty ciepła w budynku), przeszacowania lub niedoszacowania przez zarządcę rocznego zapotrzebowania na ciepło, zmian taryf w trakcie sezonu – zaliczki mogą nie uwzględniać najnowszej podwyżki, celowego „buforowania” przez zarządców – niektóre wspólnoty wolą zawyżać zaliczki, by uniknąć dopłat przy rozliczeniu rocznym.
Dlaczego zaliczki różnią się między wspólnotami?
Wysokość zaliczki może znacząco różnić się między budynkami, mimo że dostawcą ciepła jest ta sama firma. Wynika to m.in. z:stanu technicznego budynku (ocieplenie, okna, systemy grzewcze), lokalnych zwyczajów w ustalaniu zaliczek (niektóre wspólnoty wolą nadpłatę niż ryzyko dopłat), doświadczeń z poprzednich lat (np. jeśli były wysokie dopłaty, zaliczki mogą być zawyżone na przyszłość), strategii zarządcy – niektórzy ustalają je konserwatywnie, inni bardziej realistycznie.
Dopłaty i zwroty – naturalna konsekwencja zaliczek
Po zakończeniu sezonu grzewczego (zazwyczaj wiosną) zarządca dokonuje tzw. rozliczenia rocznego. W jego ramach zestawia się: rzeczywiste koszty zakupu ciepła poniesione przez wspólnotę (zgodnie z fakturami od dostawcy), rzeczywiste zużycie ciepła przez poszczególne lokale (na podstawie liczników lub algorytmów z podzielników), wpłacone przez mieszkańców zaliczki.
W zależności od tego, jak te elementy się zbilansują, właściciele mogą otrzymać zwrot nadpłaty (jeśli zaliczki były zawyżone) lub informację o konieczności dopłaty (jeśli zużycie lub cena były wyższe niż zakładano).
Indywidualne rozliczanie centralnego ogrzewania na podstawie logoterm – sprawiedliwy model rozliczeń
Coraz więcej wspólnot mieszkaniowych i zarządców nieruchomości rezygnuje z tradycyjnego modelu zaliczkowego rozliczania kosztów centralnego ogrzewania na rzecz nowoczesnych, bardziej sprawiedliwych rozwiązań. Jednym z nich jest indywidualne rozliczanie zużycia ciepła przy użyciu logoterm, czyli węzłów cieplnych z własnym licznikiem energii.
W odróżnieniu od zaliczek, w systemie logotermicznym mieszkańcy płacą wyłącznie za faktycznie zużytą energię cieplną, co motywuje do racjonalnego gospodarowania ciepłem. Odczyty liczników są pobierane zdalnie lub bezpośrednio i na ich podstawie wystawiane są rachunki. Nie ma potrzeby stosowania podzielników ciepła ani skomplikowanych algorytmów rozdziału kosztów wspólnych.
Ceny ciepła systemowego w Polsce są regulowane przez URE, ale ich wpływ na codzienne wydatki mieszkańców uwidacznia się dopiero w działaniach wspólnot mieszkaniowych i ich zarządców. To oni przeliczają taryfy na zaliczki, które później trafiają do właścicieli lokali. Transparentność w ustalaniu zaliczek, ścisłe powiązanie ich z aktualnymi taryfami i rzetelne rozliczenia końcowe to fundament uczciwego i sprawnego zarządzania kosztami ciepła w budynkach wielorodzinnych.
BPEC
Przeczytaj też: Poprawa stanu zielonej infrastruktury w Parku Wolności oraz na Plantach Miejskich w Brzegu
