Odnawialne źródła energii (OZE) to obecnie jedno z głównych zagadnień pojawiających się w dyskusjach na temat ochrony środowiska jako sposób zwalczania efektu cieplarnianego i powiązanych z nim zmian klimatycznych. Pojawiające się farmy wiatrakowe, wszędobylska fotowoltaika to poniekąd pokłosie proekologicznych polityk środowiskowych. Tak się składa, że PWiK w Brzegu już w pierwszej dekadzie XXI w. wprowadzał OZE w swoje linie technologiczne i konsekwentnie zwiększa ich udział w bilansach energetycznych swoich obiektów.
Rozwój cywilizacyjny i rewolucja przemysłowa karmiły się przez długie lata paliwami kopalnymi (węglem, ropą naftową), powodując uwalnianie do atmosfery ogromnych ilości węgla, który był unieruchomiony przed milionami lat i przykryty grubą warstwą skał. Wówczas atmosfera miała inny skład i zdecydowanie inny był klimat.
Węgiel występuje w atmosferze głównie jako dwutlenek węgla i w tej formie powoduje efekt zatrzymywania ciepła analogiczny jak szyba w szklarni. To, co dzieje się w szklarni, zaczyna dziać się na Ziemi – temperatura wzrasta. Widać to szczególnie w miejscach, gdzie istnieje tzw. granica wiecznego śniegu, a więc w górach o określonej wysokości, na których zalega nigdy nietopniejąca czapa śniegowa.
W ostatnich dekadach obserwuje się, że granica coraz bardziej przesuwa się wzwyż – lód zamrożony od setek lat zaczyna się topić. Wyższa temperatura pewnie wielu ucieszy, ale z temperaturą związane inne zjawiska klimatyczne i równowaga w naturze. Ogromny wpływ na rozkład klimatu i warunki pogodowe na Ziemi mają prądy oceaniczne. Jakakolwiek subtelna zmiana w tym mechanizmie (jak podwyższenie średniej temperatury wód) przekłada się na pojawianie się anomalii pogodowych i zaburzeń w postaci nawalnych wiatrów, powodzi, skrajnych niespotykanych w danym obszarze temperatur itp.
Te rzeczy poniekąd już się dzieją. Brzeg co roku przynajmniej raz jest zalewany nieprawdopodobnie silnymi opadami. Służby eksploatacyjne PWiK w poprzednich dekadach nie notowały takich podtopień systemów kanalizacyjnych, jakie pojawiają się w ostatnich latach.
Naukowcy już od dawna wiążą zmiany klimatyczne z dwutlenkiem węgla emitowanym do atmosfery i apelują o podjęcie działań zaradczych. Energię można pozyskiwać nie tylko z węgla i ropy. W przyrodzie można znaleźć wiele alternatywnych źródeł: słońce, wiatr, nurt wody czy spalanie wierzby energetycznej (w tym wypadku zwraca się przyrodzie węgiel, który wcześniej rośliny pobrały z powietrza w procesie fotosyntezy). Opcji jest wiele, ale dzięki sprzyjającym politykom proekologicznym OZE stają się coraz bardziej powszechne. Nawet jeżeli nie uda się zastąpić źródła opartego na węglu kamiennym całkowicie, to przynajmniej można ograniczyć jego udział.
PWiK do tej pory korzysta z energii z sieci, jednak od lat zapotrzebowanie energetyczne swoich obiektów stara się zaspakajać częściowo z zielonej energii. Od 2008 na Oczyszczalni Ścieków w Brzegu funkcjonuje instalacja przeróbki osadowej z pozyskaniem biogazu. Ów biogaz to właśnie zielone paliwo powstałe w drodze fermentacji osadów ściekowych – gęstej frakcji wydzielonej ze strumienia ścieków w trakcie procesu oczyszczania. Jest on następnie spalany w agregatach prądotwórczych z pozyskaniem energii elektrycznej i cieplnej na własne potrzeby oczyszczalni (obecnie pokrywa ok 30% zapotrzebowania energetycznego oczyszczalni). Przyczynia się do oszczędności i zmniejszenia jednostkowego kosztu oczyszczania ścieków. Kolejnym OZE, które było wykorzystane w PWiK, są pompy ciepła na Stacji Uzdatniania Wody w Gierszowicach. Ciepło pozyskiwane jest z wody uzdatnionej, która bynajmniej ciepła nie jest. Pompy jednak i z takiego źródła są w stanie otrzymać energię do ogrzewania Stacji. Znów nie jest to źródło, które w całości zaspokaja potrzeby energetyczne obiektu. Gdy mróz dociśnie, trzeba znów dosypywać węgla do przyobiektowej kotłowni. Z początkiem 2024 r. PWiK zaczęło korzystać z paneli fotowoltaicznych. Zamontowano je na dachu garaży w bazie sprzętowej przy ul. Kardynała Wyszyńskiego. Zostały dobrane, by zaspokoić potrzeby energetyczne tej placówki. Kolejne panele fotowoltaiczne mają powstać na Stacji Uzdatniania Wody.
Bycie „eko” w dzisiejszych czasach to nie tylko moda, ale ważny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju – czyli takiego, który odbywa się w zgodzie z przyrodą i nie powoduje jej degradacji. Choć często o tym zapominamy, jesteśmy częścią natury i bez tej natury przetrwać nie możemy. PWiK jako spółka odpowiedzialna za oczyszczanie ścieków nie pozostaje tylko na kwestii dbania o środowisko wodne. Konsekwentnie realizuje działania mające zminimalizować wpływ swojej działalności na powietrze i klimat.
PWiK w Brzegu
na zdjęciu tytułowym: oczyszczalnia z lotu ptaka – na pierwszym planie instalacja biogazowa